ویولن
ویولن (violin) سازی زهی آرشه‌ای است که در اصل سازى شرقى است که بعد از جنگ‌هاى صلیبى به اروپا راه یافت. این ساز جنسش از چوب است و وزن سبک و انداه‌اى کوچک دارد. ویولن داراى بدنه، دسته و سر است.
پیدایش ویولن در اروپا و به قرن ۹ میلادی باز می‌گردد. بسیاری معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است.
رباب سازی است که بعدها وقتی به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن بوجود آمد به نام ربک در اروپا شهرت یافت. برخی بر این باورند که ساز ویولن متعلق به یک امپراطوری در هند در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد بوده است و برخی دیگر ریشه آن را افریقا و حتی کشورهای عربی می‌دانند.
ویولن در زمان نواختن معمولاً روی شانه چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده‌است نواخته می‌شود. کوک سیم‌های ویولن از زیر به بم به ترتیب عبارتند از: می (سیم اول)، لا (سیم دوم)، ر (سیم سوم)، سل (سیم چهارم).
به طور کلی ویولن در هنگام نواخته شدن با ۳ نقطه چانه، شانه و دست چپ در تماس است و هر یک از این نقاط بخشی از بار دست گرفتن ساز را به دوش می‌کشند.
فرم‌های اولیه دارای سوراخی بودند که روی ساز قرار داشت اما بعدها این سوراخ از بدنه ساز‌ها حذف شدند و این ساز با ۴ سیم سر آغاز ساز ویولن تکامل یافته در سال‌های آینده شد. در اروپا از قرن ۱۱ به بعد ساز ویلن به صورت تکامل یافته دیده شد.
وجهه جهانی ویولن را می‌توان در سازگاری آن با فرهنگ‌های مختلف و حضور این ساز در موسیقی ملل مختلف دید.
از اولین سازندگان ویولن می‌توان از گاسپارو برتولونی ایتالیایی نام برد، که در برخی موارد وی را مخترع این ساز نیز می‌دانند. از شاگردان مشهور گاسپارو برتولونی، آندره آماتی بود که او هم بهترین سازنده ویلن در سطح جهان یعنی آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را آموزش داد.
ویولن از اواخر دوره ناصرالدین‌شاه جاى کمانچه را در ایران گرفت. با ورود ویولن به ایران برخی از نوازندگان کمانچه مانند حسین خان اسماعیل زاده، علی اصغر بهاری، حسین یاحقی و… به آموختن آن پرداختند.
نوازندگان کمانچه تکنیک خود را به ویولن انتقال دادند و جز استاد ابوالحسن صبا و سایر شاگردان مدرسه عالى موسیقى که ویولن را با تکنیک حقیقى آن مى‌نواختند، بقیه ویولنیست‌هاى ایرانى از روش کمانچه‌کش‌ها پیروى مى‌کردند.
شیوه استاد صبا با شاگردانش منتقل شد و آنها با تغییراتى چند، ویولن را تا حدودى از تکنیک کمانچه‌کشى جدا کردند. از این‌رو نوازندگان این دو ساز، گاه هر دو را مى‌نواخته‌اند و به هر دو تسلط داشته‌اند.
از جمله نوازندگان صاحب سبک این ساز(در سبک موسیقی ایرانی)، می‌توان به علی محجوبی، رکن الدین مختاری، ابوالحسن صبا، علی تجویدی، اسدالله ملک، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، ابراهیم لطفی، مجتبی منصوری، رحمت‌الله بدیعی، امیرحسین وفائی و زنده یاد مهندس همایون خرم اشاره کرد.
