تمبک
تمبک(tombak) در گروه سازهای کوبهای قرار دارد و اصطلاحا به آن ضرب هم گفته میشود.تُمبَک، تنبک، دمبک، دنبک یا ضَرب یکی از سازهای کوبهای پوستی است و از نظر سازشناسی جزء طبلهای جام شکل محسوب میشود که از این خانواده میتوان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای عربی و ترکیه و همچنین زیربغلی در افغانستان اشاره کرد.
این ساز از چوب درخت گردو، افرا یا توت به صورت یک تکه در ٢ قسمت تنه (حجیم تر) و نفیر (باریکتر) در اندازههای مختلف ساخته میشود.
طول تمبک از دهانه بزرگ تا دهانه کوچک معمولا ۴۴ سانتی متر است. هنگام نوازندگی، تمبک را افقی به صورتی که دهانه بزرگتر رو به بیرون باشد روی ران پا میگذارند و با دو دست بر پوست ضربه میزنند.
در ارکسترها به طور معمول از تمبک های بزرگتر و در تکنوازی از تمبک های کوچکتر استفاده میشود.تمبک در همراهی با سازهای دیگر و تکنوازی و گروه نوازی سازهای کوبه ای قابلیت اجرا دارد. انواع تمبک، از جمله تمبک زورخانه در حجم بزرگ نیز معمول است.
قدمت تنبک با نام های پهلوی دمبلک و تنبور به پیش از اسلام میرسد و طبق نظر دکتر معین دمبک صورت دگرگونشده همین نام است.
تمبک در چند دهه اخیر پیشرفت چشمگیری کرده و به عنوان سازی تکنواز و مستقل مطرح شده است. این پیشرفت مرهون تلاش استادان این ساز است که در این میان نقش استاد حسین تهرانی به قدری اهمیت مییابد که از او میتوان با عنوان پدر تنبکنوازی نوین ایران یاد کرد.
در جهانی ساختن این ساز، مرحوم ناصر فرهنگفر، مرحوم امیر ناصر افتتاح، استاد محمد اسماعیلی، پژمان حدادی و بهمن رجبی نیز نقش مهمی داشتهاند.